İstilacı Türlerin Yükselişinin Nedeni Plastik Kirliliği Mi?

Deniz ekosistemlerinde istilacı türlerin artışı, iklim değişikliği ve plastik kirliliğinin birleşik etkileriyle hız kazanıyor. Bu istilacı türler, denizlerin biyoçeşitliliğini tehdit ederken, yerel ekosistemlerde geri dönüşü zor hasarlara yol açıyor. Özellikle Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de istilacı türlerin varlığı kayda değer şekilde artmış durumda.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) verilerine göre, Türkiye’nin çevresindeki denizlerde toplam 818 yabancı tür bulunuyor. Bu türlerden 105’i istilacı olarak tanımlanmakta. Akdeniz'deki türlerin büyük bir kısmı, Kızıldeniz’den Süveyş Kanalı yoluyla bölgeye giriş yapıyor. İstilacı türlerin denizlerde yayılımı özellikle iklim değişikliği ile hızlanırken, denizlerdeki sıcaklık ve tuzluluk gibi faktörlerin değişmesi bu türlerin yeni ekosistemlere daha kolay adapte olmasına neden oluyor.

Plastik Kirliliğinin Rolü

Plastik kirliliği, istilacı türlerin göç hızını artıran başlıca etmenlerden biri. Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Temel Bilimler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Gündoğdu tarafından yapılan bir araştırmada, denizlerdeki plastik atıkların istilacı türlere bir tür “taşıyıcı” görevi gördüğü vurgulanıyor. Gündoğdu’ya göre, yabancı istilacı türler plastik atıklar üzerinde hayatta kalabiliyor ve yayılma hızlarını artırıyor.

Plastiğin kendisi de istilacı bir karakter sergiliyor; polistiren, polipropilen ve polietilen gibi plastikler, denizlerde koloni oluşturan birçok canlıya ev sahipliği yapıyor. Bu maddelere yapışan türler, binlerce kilometreyi aşan mesafeleri kat edebiliyor ve yeni ekosistemlere hızlıca yerleşebiliyor. Akdeniz’in birçok noktasında, bu istilacı türlerin plastikler üzerinde rahatça seyahat ettikleri gözlemleniyor.

Ekosistemler Üzerindeki Tehditler

Plastik kirliliği ve iklim değişikliği, yerel türlerin ekosistemlerden silinmesine ve biyoçeşitlilik kaybına neden oluyor. Gündoğdu’nun açıklamalarına göre, istilacı türler yerel türlerin habitatlarını işgal ediyor, bu da ekosistemlerin verimliliğini ve biyolojik çeşitliliğini azaltıyor. Denizlerin çölleşmesi olarak bilinen bu durum, yerli türlerin varlığını sürdürebileceği küçük popülasyonlara sıkışmasına yol açıyor.

İstilacı türlerin ve plastik kirliliğinin etkilerini en aza indirmek için denizlere plastiklerin ulaşmasını engellemek kritik öneme sahip. Sedat Gündoğdu’ya göre, musluğun kaynağında kapatılması, yani plastiklerin daha denize ulaşmadan durdurulması gerekiyor. Atık yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve denizlere karışan plastik miktarının azaltılması, denizlerdeki ekolojik dengeyi korumak için atılacak en önemli adımlardan biri olarak öne çıkıyor..