Plastik Atıklarla Mücadele: Yeşil Aklama mı, Gerçek Çözüm mü?

2019 yılında, dünyanın önde gelen şirketleri Plastik Atıkları Sonlandırma İttifakı'nı (AEPW) kurarak, çevreye akan plastik atığı yaklaşık 15 milyon ton azaltma hedefini benimsemişti. Ancak Greenpeace'in araştırmacı gazetecilik ekibi Unearthed, ittifakın üretim faaliyetlerinin çevreyi kirletmeye devam ettiğini ortaya koyan çarpıcı bir rapor yayımladı. Raporda, AEPW üyelerinin 2019-2023 yılları arasında temizlediklerinden tam 1.000 kat daha fazla plastik ürettikleri ifade ediliyor.

İttifakın Hedefleri ve Gerçekler Arasındaki Uçurum

AEPW, plastik atıklarını azaltmaya yönelik iddialı hedefler koymuştu. Ancak, Greenpeace'e göre, ittifak üyeleri, yalnızca beş büyük şirket – Shell, ExxonMobil, TotalEnergies, ChevronPhillips ve Dow – sadece iki günde, 2019-2023 yılları arasında ittifakın temizlemeyi başardığı toplam plastik miktarından fazlasını üretti. Üstelik, yalnızca polietilen ve polipropilen gibi temel plastik türlerinin üretimi bu kadar büyük bir büyüklüğe ulaşmış durumda.

Wood Mackenzie'nin sağladığı verilerle yapılan incelemelere göre, plastik üretimi her geçen yıl artarken, temizleme çalışmaları yetersiz kaldı. İttifak, 15 milyon ton plastik atığı temizlemeyi hedeflemişti fakat bu hedefin yalnızca %0,2’sine ulaşabildi.

Tartışmalı Yatırım ve Politikalar

Rapor, AEPW'nin, plastik üretiminin küresel çapta artmasına olanak sağlayan Amerikan Kimya Konseyi (ACC) ve bir halkla ilişkiler firması tarafından yönlendirildiğine dikkat çekiyor. Greenpeace UK'deki eş yönetici direktör Will McCallum, "Bu girişim, geri dönüşüm çözümleriyle bir araya gelmiş ancak üretimi azaltmayı asla hedeflememiş," diyerek ittifakın gerçek amacını sorguluyor.

Unearthed, AEPW'nin beş yıl boyunca plastik atıkların temizlenmesine yönelik sadece 1,5 milyar dolar yatırım yapmayı hedeflediğini ancak plastik üretimindeki genişlemeyi desteklemek için 400 milyar dolar harcanması gerektiğini belirtiyor. Şu an itibariyle ittifak yalnızca yaklaşık 375 milyon dolar yatırım yaptı.

Yeşil Aklama Eleştirileri

Çevre aktivisti Bill McKibben, konuya dair "Bu dünyada yeşil aklamanın bundan daha net bir örneğini hayal etmek zor," diyerek, petrol ve gaz endüstrisinin yıllarca bu tür taktiklerle dikkatleri dağıttığını vurguluyor. AEPW'nin yaklaşımının temel sorunu, çözümü üretimde değil, sadece atık yönetiminde aramasıdır.

2023'teki küresel plastik anlaşması müzakereleri sırasında, AEPW üyeleri, plastik üretiminin değil, plastik atıklarının sorunun kaynağı olduğunu savunarak plastik yasaklarına karşı çıktılar. Ancak, plastik tüketimi ve atıklarının kontrol altına alınması için daha güçlü ve kapsamlı bir küresel anlaşmaya ihtiyaç duyuluyor.

Gelecek: Ne Yapılmalı?

2023’te yapılan bir araştırmaya göre, eğer küresel plastik tüketimi hızla kontrol altına alınmazsa, 2019’daki 261 milyon metrik tonluk plastik üretimi, 2050 yılına kadar 451 milyon metrik tona ulaşabilir. Çevre aktivistleri, yalnızca plastik üretiminin ve kimyasal girdilerin kontrol altına alınarak bu gezegensel sağlık krizinin önüne geçilebileceğini savunuyorlar.

AEPW'nin bugüne kadar yaptığı açıklamalar, bu amaca ulaşmada oldukça yetersiz kalmış görünüyor. Sadece plastik atıkları temizlemek değil, aynı zamanda bu atıkları üreten sistemleri ve ticaret yapıları değiştirmek gerekiyor. Plastik üretiminin azaltılması, sürdürülebilir bir gezegen için atılması gereken ilk adımdır.