Türkiye'nin İklim Kanunu: Net Sıfır Emisyon Hedefine Doğru

Sesli Makale

Türkiye, iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle mücadele ve 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için önemli bir adım atıyor. Uzun süredir beklenen İklim Kanunu Teklifi, TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Bu teklif, Türkiye'nin iklim politikalarını ve yasal çerçevesini kökten değiştirecek, sera gazı emisyonlarının azaltılmasından iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine, finansman mekanizmalarından teknolojik dönüşüme kadar birçok alanda yeni düzenlemeler getiriyor.

Peki, İklim Kanunu Teklifi neleri içeriyor ve Türkiye'nin iklim mücadelesine nasıl bir yön verecek?

İklim Kanunu Teklifi'nin Temel Amaçları ve İlkeleri

İklim Kanunu Teklifi, "kod kanun" niteliğinde temel bir kanun olarak hazırlandı. Teklifin temel amaçları şunlar:

• Şehirlerin iklim değişikliğine uyum sürecini güçlendirmek.

• Ekonominin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı direncini artırmak.

• Sektörlerin uluslararası rekabet gücünü artırmak.

• Tüm sektörlerde daha temiz ve verimli bir üretim süreci oluşturmak.

• 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmak ve yeşil büyüme vizyonunu hayata geçirmek.

Teklifte, iklim değişikliğiyle mücadelede esas alınacak ilkeler de belirleniyor:

• Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler ilkesi: Türkiye'nin, iklim değişikliğiyle mücadelede uluslararası sorumluluklarını, kendi kalkınma öncelikleri ve özel koşulları çerçevesinde yerine getirmesi.

• Eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları: Bu ilkeler, iklim politikalarının tüm aşamalarında gözetilecek.

İklim Değişikliği Başkanlığı'nın Rolü ve Yetkileri

Teklif, İklim Değişikliği Başkanlığı'na önemli yetkiler veriyor. Başkanlık:

• Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini yıllık olarak izleyecek.

• Gerekli tedbirlerin alınması için kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak.

• Faaliyetleri ve standartları belirleyecek.

• Karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenleyecek.

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden bilgi, belge ve veri talep edebilecek.

• Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu üzerinden veri paylaşımı yapacak.

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın bazı yetkilerini devredebilecek.

Sera Gazı Emisyonlarının Azaltımı ve Uyum Faaliyetleri

Teklif, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum konusunda somut adımlar atılmasını öngörüyor. Bu kapsamda:

• Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ve strateji ve eylem planları doğrultusunda sera gazı emisyonları azaltılacak.

• Sektörel bazda emisyon azaltım faaliyetleri gerçekleştirilecek.

• Enerji, su ve hammadde verimliliği artırılacak, kirlilik kaynağında önlenecek, yenilenebilir enerji kullanımı teşvik edilecek.

• Ürünlerin, işletmelerin, kurum ve kuruluşların karbon ayak izi azaltılacak.

• Alternatif temiz veya düşük karbonlu yakıtlar ve ham maddeler kullanılacak.

• Elektrifikasyon yaygınlaştırılacak, temiz teknolojiler geliştirilecek ve kullanımı artırılacak.

• Sıfır atık sistemi kurulacak, uygulanacak ve izlenecek.

• Orman, tarım, mera ve sulak alanlardaki karbon yutak alanları korunacak ve artırılacak.

• İklim değişikliğine uyum faaliyetleri kapsamında, iklim değişikliğiyle ilişkili kayıp ve zararları önlemeye, riskleri azaltmaya ve fırsatlardan yararlanmaya yönelik çalışmalar yapılacak.

• Su kaynaklarının etkin yönetimi sağlanacak.

• Ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik korunacak, denizel ve karasal korunan alanların niteliği ve oranı yükseltilecek.

• Çölleşme ve erozyonla mücadele edilecek, ağaçlandırma ve toprak muhafaza çalışmaları yapılacak.

• Tarım sektöründe iklim değişikliğine dirençli ürün deseni ve gıda güvenliği sağlanacak.

• İklim değişikliğine bağlı afetlerin neden olduğu kayıp ve zararların azaltılması için risk değerlendirme, izleme, bilgilendirme ve erken uyarı sistemleri geliştirilecek.

Planlama ve Uygulama Araçları

Teklif, iklim değişikliğiyle mücadelede planlama ve uygulama araçlarına da yer veriyor:

• Kurum ve kuruluşlarca hazırlanan plan, program, strateji, eylem planı ve diğer politika belgelerinde, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi dikkate alınacak.

• İklim değişikliği strateji ve eylem planları, ulusal ölçekte hazırlanacak, uygulanacak, izlenecek ve güncellenecek.

• Her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak.

• Yerel iklim değişikliği eylem planları hazırlanacak.

• Sektörel etkilenebilirlik ve risk analizleri yapılacak.

Finansal ve Teknolojik Araçlar

İklim Kanunu Teklifi, iklim değişikliğiyle mücadele için finansal ve teknolojik araçların geliştirilmesini de öngörüyor:

• İklim finansmanı ve iklim değişikliğiyle mücadele teşviki kaynakları geliştirilecek ve kullanılacak.

• Yeşil ve sürdürülebilir sermaye piyasası araçları, banka finansmanı ve diğer finansman araçları teşvik edilecek.

• Türkiye Yeşil Taksonomisi kurulacak ve yürütülecek.

• Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek.

• Temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanımı teşvik edilecek.

• Karbon yakalama ve depolama teknolojileri, hidrojen teknolojisi gibi alanlarda projeler geliştirilecek.

• İklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik araştırma ve uygulama merkezleri kurulabilecek.

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve Gönüllü Karbon Piyasaları

Teklif, Türkiye'de ilk defa uygulanacak olan Emisyon Ticaret Sistemi'nin (ETS) de temellerini atıyor. ETS, belirli sektörlerdeki sera gazı emisyonlarını sınırlandırmayı ve bu emisyonları azaltmak için piyasa temelli bir mekanizma oluşturmayı amaçlıyor. Ayrıca, gönüllü karbon piyasalarında karbon kredilerinin oluşturulması ve uygulanmasına yönelik hükümler de teklifte yer alıyor.

İklim Kanunu Teklifi, Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadele çabalarında önemli bir dönüm noktası olabilir. Teklif, net sıfır emisyon hedefi, emisyon ticaret sistemi, yeşil taksonomi gibi iddialı ve kapsamlı düzenlemeler içeriyor. Ancak, bu düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulanması ve iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle mücadelede başarıya ulaşılması için tüm paydaşların katılımı, kararlılığı ve işbirliği büyük önem taşıyor.