Bilinçli Gezginin Rehberi: İklim Ödülleriyle Çevre Dostu Tatiller

Yoğun turist akınlarının yerel halkla ilişkileri gerdiği, hatta protestolara yol açtığı bir dönemde, Kopenhag'dan yükselen pozitif bir ses var: CopenPay.

Danimarka'nın başkenti, turistleri çevre dostu davranışlar sergiledikleri takdirde ödüllendiren bu benzersiz programıyla dikkat çekiyor. Peki, trenle gelene ücretsiz yoga seansı, liman temizliğine katılana nehir turu gibi "iklim ödülleri" tatil alışkanlıklarımızı değiştirebilir mi ve geleceğin normu olmalı mı?

Kopenhag'ın Öncü Adımı: CopenPay Nedir ve Nasıl Çalışır?

Kopenhag'ın CopenPay projesi, turistleri sürdürülebilir seçimler yapmaya teşvik eden ve karşılığında onları çeşitli avantajlarla ödüllendiren bir girişimdir. 17 Haziran - 17 Ağustos tarihleri arasında ikinci kez hayata geçirilen bu program, ilk yılında üç kat büyüyerek 90 katılımcı cazibe merkezine ulaşmış durumda. Trenle seyahat etme, çöp toplama gibi yeşil eylemlerde bulunma veya şehirde daha uzun kalma karşılığında ücretsiz girişler, indirimler, rehberli turlar veya bisiklet kiralama gibi imkanlar sunuluyor. Bu, kitle turizminin olumsuz etkilerini hafifletmek ve yerel halkla ziyaretçiler arasında daha iyi ilişkiler kurmak için bir "havuç" stratejisi sunuyor.

Artan Turist Gerilimi ve Sürdürülebilir Çözüm Arayışları

Mallorca, Tenerife ve Barselona gibi popüler destinasyonlarda yaz boyunca artan turist protestoları, kitle turizminin yerel topluluklar üzerindeki baskısını gözler önüne serdi. Kruvaziyer gemilerinin dahi su tabancalı protestoculardan kaçınmak için rotalarını değiştirmeye hazırlandığı bir tablo çizildi. Yerel halk, kendilerine çok az fayda sağlayan, evlerinden eden ve kalabalıklaştıran kontrolsüz turizmi reddediyor. Bu noktada, CopenPay gibi inisiyatifler, turizmin tamamen ortadan kalkmasını istemeyen ancak daha sorumlu ziyaretçiler arayan destinasyonlar için umut verici bir model sunuyor.

Dubrovnik Turizm Kurulu yöneticisi Julijo Srgota'nın belirttiği gibi, "Sorumlu seyahati teşvik etmek, kitle turizminin olumsuz etkilerini azaltmak ve yerel halkla ziyaretçiler arasında daha iyi ilişkiler geliştirmek için elzemdir." 2019'da Avrupa'nın en "aşırı turistli" destinasyonu seçilen Dubrovnik, artık eski şehirde gürültülü bavullarını tekerlekli olarak taşımak yerine elinde taşıyan turistlere para cezası kesiyor.

İklim Ödülleri Dünya Genelinde Yaygınlaşıyor mu?

CopenPay benzersiz olsa da, "iklim ödülleri" veya "yeşil teşvikler" başka yerlerde de farklı biçimlerde mevcut.

• Faroe Adaları: 2019'da "gönüllü turistlerin" yürüyüş parkurlarını onarmasına yardımcı olmak için adaları geçici olarak kapatarak turizmi iyilik için kullanılabileceğini gösterdi.

• İzlanda ve Yeni Zelanda: Seyahat edenleri, sorumlu seyahat etmeye yönelik çevrimiçi "turizm taahhüdü" almaya teşvik ediyor.

• Kosta Rika ve Barselona: İşletmeler için yeşil sertifikasyon programları aracılığıyla seyahati daha iyi hale getirmeyi umuyor. Barselona, Avrupa'da en fazla sertifikalı sürdürülebilir turizm işletmesine sahip şehir.

• Belfast (Pedal Perks): Bisiklet kullananlara yerel işletmelerde indirimler sunarak aktif seyahati teşvik ediyor.

• Otel ve Tur Operatörleri: İngiltere merkezli Inghams gibi tur operatörleri, tren veya feribotla seyahat eden tekrarlayan misafirlerine indirimler sunuyor. Alp'teki kayak bölgeleri, Morzine – Les Gets ve Via Lattea gibi, trenle gelenlere kayak biletlerinde %25'e varan indirimler sağlıyor.

• İsveç Lapland: Wild Sweden, Kuzey Işıkları ve vahşi yaşam tatilleri için trenle gelenlere ücretsiz yemek ve spa erişimi sunuyor.

• İskoçya (St Hilda Sea Adventures): "Yeşil Kupon" vererek misafirlerin Deniz Koruma Derneği'ne bağış yapmasını teşvik ediyor.

Gelecek İçin Bir Çağrı: Yavaş Seyahat ve Bilinçli Seçimler

Booking com'un 2025 raporuna göre, her 10 gezginden 7'si bir destinasyonu bulduğundan daha iyi bırakmayı hedefliyor. Ancak daha ucuz ve hızlı bir uçuşu tercih eden herkesin de bildiği gibi, bu her zaman seyahat şeklimize yansımıyor. Doğru yönde küçük bir itme, bir teşvik hala gerekli.

"Yavaş seyahat" (slow travel), yolculuğun tatil deneyiminin bir parçası olmasını sanatıdır. İngiltere'de 100'den fazla şirket, çalışanlarına ücretli "yolculuk günleri" sunan Climate Perks gibi çalışan fayda programlarına katılmış durumda. Ancak bu tavır henüz Birleşik Krallık'ta norm haline gelmiş değil.

İklim ödülleri var olsa da, henüz yaygınlaşmış değiller. CopenPay gibi birçok girişim erken aşamalarında. Tatil davranışlarımızda gerçek değişiklikler görmek için daha büyük, daha entegre programlara ve daha büyük teşviklere ihtiyacımız var. Overturizm'in geniş kapsamlı olumsuz etkileri için tek başına bir çare olmasalar da, turizmin imaj sorunları yaşadığı bir zamanda, iklim teşvikleri, çok sevdiğimiz ama kötü kullandığımız tatil destinasyonlarımızla olan yıpranmış ilişkileri onarmaya yardımcı olabilir.