Turbalıklar Alarm Veriyor: İklimin Gizli Kahramanları Tehlikede!

Sesli Makale

Turbalıklar, bataklık, sazlık veya turbalık olarak da bilinen, dünyanın en önemli ekosistemlerinden biridir. Tüm karasal alanların sadece %3'ünü kaplamalarına rağmen, dünyadaki tüm ormanların toplamından daha fazla karbon depolarlar. Ancak, bu "gizli kahramanlar", tarım, madencilik ve altyapı projeleri nedeniyle hızla yok ediliyor. Bu durum, iklim değişikliğini tetikleyen büyük miktarda karbondioksit (CO2) salınımına yol açıyor.

Yeni bir araştırma, turbalıkların "tehlikeli derecede yetersiz korunduğunu" ortaya koyarak, acil eylem çağrısında bulunuyor.

Turbalıklar Neden Bu Kadar Önemli?

Turbalıklar, ölü bitki materyalinin suyla doymuş ortamlarda yavaşça ayrışmasıyla oluşan, organik madde açısından zengin sulak alanlardır. Bu süreç, binlerce yıl boyunca büyük miktarda karbonun turba tabakalarında birikmesini sağlar. Turbalıklar, bu sayede:

İklim Değişikliğiyle Mücadele: Atmosferdeki karbondioksiti emerek ve depolayarak iklim değişikliğinin etkilerini azaltır.

Su Kaynaklarını Koruma: Suyu hapsederek sel ve kuraklıkların önlenmesine yardımcı olur.

Biyoçeşitlilik: Birçok bitki ve hayvan türü için yaşam alanı sağlar.

Turbalıkların Yok Edilmesi: "Karbon Bombası" Tehlikesi

Turbalıkların kurutulması veya zarar görmesi, depoladıkları karbonun atmosfere CO2 olarak salınmasına neden olur. Bu salınım, iklim değişikliğini hızlandırır ve küresel ısınmayı artırır. Araştırmalar, zarar görmüş turbalıkların o kadar çok CO2 saldığını gösteriyor ki, eğer bir ülke olsalardı, Çin, ABD ve Hindistan'dan sonra dünyanın dördüncü büyük kirleticisi olurlardı. Bu nedenle, turbalıklara "karbon bombası" benzetmesi yapılıyor.

Küresel Koruma Durumu: Yetersiz ve Endişe Verici

Yeni yapılan bir küresel değerlendirme, turbalıkların sadece %17'sinin korunan alanlar içinde olduğunu ortaya koydu. Bu oran, tropikal ormanlar (%38) ve mangrovlar (%42) gibi diğer önemli ekosistemlerle karşılaştırıldığında oldukça düşük. Üstelik, korunan alanların sadece yarısı sıkı bir şekilde korunuyor.

En fazla turbalığa sahip ülkeler olan Kanada, Rusya ve Endonezya'da koruma oranları ortalamanın altında. ABD ve Brezilya ise, tüm turbalık alanlarının neredeyse dörtte üçünü barındırıyor ve korunan alanlarda daha yüksek oranlara sahip. Ancak, uzmanlar, bir alanın haritada "korunan alan" olarak görünmesinin, her zaman gerçek anlamda korunduğu anlamına gelmediğini vurguluyor.

Turbalıkların Korunması İçin Neler Yapılmalı?

Bilim insanları, küresel ısınmanın uluslararası hedeflerin altında tutulması ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin azaltılması için turbalıkların korunması ve restore edilmesinin hayati önem taşıdığını belirtiyor. Turbalıkların korunması için atılması gereken adımlar şunlar:

Korunan Alanların Genişletilmesi ve Güçlendirilmesi: Yeni korunan alanlar oluşturulmalı ve mevcut olanların yönetimi ve finansmanı iyileştirilmeli.

Çevre Düzenlemelerinin Uygulanması: Turbalıklara zarar veren tarım, madencilik ve altyapı projeleri sıkı bir şekilde denetlenmeli ve çevreye duyarlı uygulamalar teşvik edilmeli.

Yerli Halkların Haklarının Korunması: Turbalık alanlarının önemli bir kısmı, yerli halkların topraklarında bulunuyor. Bu nedenle, yerli halkların haklarının korunması ve karar alma süreçlerine dahil edilmesi büyük önem taşıyor.

Uluslararası İşbirliği: Ülkeler, ulusal iklim ve biyoçeşitlilik planlarına turbalıkların korunması ve restorasyonunu dahil etmeli ve bu konuda uluslararası işbirliğini artırmalı.

Tarım Uygulamalarının İyileştirilmesi: Tarım yapılan turbalık alanlarında bile, drenaj derinliğinin azaltılması gibi basit önlemlerle karbon salınımı önemli ölçüde azaltılabilir.

Turbalıklar, iklim değişikliğiyle mücadelede ve biyoçeşitliliğin korunmasında kritik bir rol oynayan, ancak hak ettiği değeri görmeyen "gizli kahramanlar"dır. Bu değerli ekosistemlerin korunması ve restore edilmesi, sadece küresel iklim hedeflerine ulaşmak için değil, aynı zamanda su kaynaklarını korumak, selleri ve kuraklıkları önlemek ve gelecek nesillere sağlıklı bir gezegen bırakmak için de hayati önem taşıyor.