Plastik Şişeleri Tekrar Kullanmak Güvenli mi? Bilmeniz Gereken Her Şey

"Azalt, yeniden kullan, geri dönüştür" sloganı yıllardır hayatımızda. Karbon ayak izimizi küçültme çabasıyla birçoğumuz plastik su şişelerini tekrar tekrar kullanıyoruz. Peki, bu ne kadar güvenli bir alışkanlık? Cevap, maalesef siyah ve beyaz kadar net değil.

Bu makalede, su ve diğer içecekler için kullanılan plastik türlerini, yeniden kullanımda şişelerden sızabilecek kimyasalları ve en iyi kullanım seçeneklerini inceleyeceğiz.

Plastik Şişeler Nelerden Yapılır? Tanıyalım!

Plastik şişeler, sentetik polimerlere dönüştürülebilen çeşitli reçinelerden ve organik bileşiklerden üretilir. Her plastik şişenin üzerinde bir geri dönüşüm kodu bulunur. Bu kod, şişenin hangi tür plastikten yapıldığını gösterir ve 1'den 7'ye kadar numaralandırılır.

• #1 – Polietilen Tereftalat (PET veya PETE): Polyesterin kimyasal adıdır. Adına rağmen ftalat içermez. BPA gibi endişe verici kimyasallar da barındırmaz ancak az miktarda aldehit ve antimon içerir. Antimonun, özellikle şişe güneşte veya sıcak bir arabada bırakıldığında ısıya maruz kaldığında plastikten içeceğe sızdığı bulunmuştur. Üreticiler PET şişeleri tek kullanımlık olarak tasarlar. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) PET şişelerin tek ve yeniden kullanımını onaylasa da, birçok üretici ve tüketici savunucusu halkı PET şişeleri yalnızca bir kez kullanmaya teşvik etmektedir.

  
  

• #2 – Yüksek Yoğunluklu Polietilen (HDPE): HDPE plastik, sızıntı riski düşük, düşük tehlikeli bir plastik olarak kabul edilir. Ancak, su yaşamı için tehlikeli olduğu tespit edilen ve aynı zamanda hormonlarınızı kontrol eden endokrin sisteminizi etkileyebilen bir endokrin bozucu olan nonilfenol içerir. Nonilfenolün HDPE şişelerden sızabildiğinin kesin olarak kanıtlanmadığını belirtmek önemlidir. HDPE sağlamdır ve bakteri üremesini engellemek için tasarlanmıştır. Isıdan veya güneş ışığından etkilendiği düşünülmemektedir. Süt kutuları ve büyük su şişeleri gibi ürünlerde kullanılır ve genellikle tek kullanımlıktır.

  
  

• #7 – Diğer: 7 numaralı geri dönüşüm koduna sahip şişeler genellikle (her zaman olmasa da) BPA (bisfenol A) içeren polikarbonat plastiklerden veya epoksi reçinelerden yapılır. Az miktarda BPA, plastik kaplardan içerdikleri sıvıya veya yiyeceğe sızabilir. FDA, "BPA'nın gıdalarda mevcut seviyelerde güvenli olduğunu" belirtmiştir. Ancak BPA, erkek ve kadın kısırlığı, prostat ve meme kanseri, erken ergenlik gibi birçok sağlık sorunuyla bağlantılı bir endokrin bozucudur. Ayrıca fetüslerde, bebeklerde ve çocuklarda beyin ve prostat bezlerini olumsuz etkileyebilir. Bu kodlu şişeleri dikkatli kullanın, asla ısıtmayın veya yeniden kullanmayın.

  
  

Plastik Şişeleri Yeniden Kullanmak Gerçekten Güvenli mi?

Çevreye duyarlıysanız, muhtemelen yeni şişeler almak yerine plastik şişeleri yeniden kullanmayı tercih edersiniz. Bu anlaşılabilir olsa da, ne çevre ne de sağlığınız için yapabileceğiniz en proaktif şey olmayabilir.

• Mikroplastik Kirliliğine Dikkat: Yapılan bir araştırma, birçok ülkeden çeşitli üreticilerin şişelenmiş sularını analiz etti ve %93'ünün mikroplastiklerle kirlenmiş olduğunu buldu. Mikroplastikler, içinde bulundukları kaptan sıvıya veya yiyeceğe sızan küçük plastik parçacıklarıdır.

  
  

• Aşınma ve Yıpranma İşaretleri: Çatlaklar veya ezikler gibi en ufak bir aşınma ve yıpranma belirtisi gösteren hiçbir plastik şişe yeniden kullanılmamalıdır. Bu durumlar kimyasalların daha kolay sızmasına neden olur. Unutmayın, yırtıklar mikroskobik olabilir ve görülmesi zor olabilir.

  
  

• Isıdan Uzak Tutun: Plastik şişelerin ısınmasına izin vermeyin. Bu da kimyasalların daha kolay sızmasına yol açar. Sıcak havada, sıcak yoga stüdyosunda veya nemli yerlerde plastik şişe kullanıyorsanız, atın. Doğrudan güneş ışığına maruz bırakmayın.

  
  

• Her Kullanım Arasında Yıkayın: Plastik şişeler, bakteri barındırmamaları için kullanımlar arasında yıkanmalıdır. Ilık (sıcak değil) sabunlu su kullanın ve iyice durulayın.

  
  

Öneri: Çevreye duyarlı olmak istiyorsanız, geri dönüştürülmüş paslanmaz çelikten yapılmış çevre dostu bir su şişesi almak daha iyi bir seçenektir. Alüminyum şişelerde bazen BPA içeren astarlar bulunabilir.

Tüm Plastik Şişeler Geri Dönüştürülebilir mi?

Plastik şişeleri geri dönüştürmek onlara ikinci bir hayat verir. Geri dönüştürülmüş plastik, giysi, mobilya ve yeni plastik şişeler gibi ürünlere dönüşebilir. Geri dönüştürülmeyen plastik şişelerin çöp sahalarında biyolojik olarak parçalanması ortalama 450 yıl sürer.

• #1 ve #2 kodlu şişeler geri dönüştürülebilir ve geri dönüştürülmelidir. PET plastik şişeler en çok geri dönüştürülen türdür.

• #7 kodlu şişeler geri dönüştürülemez veya yeniden kullanılamaz. Bu kodlu şişelerin kullanımından kaçınmak hem sizin ve aileniz hem de gezegenimiz için mantıklı olabilir.

Geri dönüşüm için şişelerinizi kodlarına göre ayırmanıza gerek yoktur; bu işlem çoğu geri dönüşüm merkezinde otomatik olarak yapılır. Ancak, geri dönüşüme atmadan önce şişelerinizi durulamalı veya yıkamalısınız.

Plastikte Yeni İnovasyonlar Umut Veriyor

Çoğu plastik geri dönüştürülmek üzere tasarlanmamıştır. Bu düşünceyle, Enerji Bakanlığı Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'ndaki bilim insanları tarafından yakın zamanda yeni bir plastik türü yaratıldı: poli(diketoenamin) veya PDK. Bu malzeme moleküler düzeyde parçalanabilir ve ilk kalitesini veya performansını kaybetmeden farklı bir doku, renk veya şekil dahil olmak üzere herhangi bir yeni biçimde hayata döndürülebilir. Bu, gelecekte plastik atık sorununa bir çözüm olabilir.

Plastik Şişeler Neden Çevremiz İçin Kötü?

Birleşmiş Milletler, her yıl yaklaşık 300 milyon ton plastik üretildiğini tahmin ediyor. Bu miktarın 8 milyon tondan fazlası okyanuslarımıza ulaşıyor, mercan resiflerini kirletiyor ve plastikleri yiyecek sanan memelileri, balıkları ve deniz kuşlarını öldürüyor.

Plastik üretimi büyük miktarda enerji gerektirir ve havaya, suya toksinler yayarak küresel ısınmaya katkıda bulunur. Çöp sahalarımızı doldurur ve yakıldıklarında çevreye zararlı toksinler salarlar.

En İyi Uygulamalar Nelerdir?

• Plastikleri daima geri dönüştürün.

• Geri dönüşüme atmadan önce şişeleri durulamaya zaman ayırın.

• Mümkün olduğunca plastik şişe kullanmaktan kaçının. Cam, porselen veya paslanmaz çelik gibi geri dönüştürülmüş veya geri dönüştürülebilir seçenekleri tercih edin.

• Çevrenizde gördüğünüz plastik şişeleri ve diğer çöpleri toplayıp geri dönüştürerek topluluğunuza örnek olun.

Önemli Çıkarımlar

Üreticiler plastik şişeleri yalnızca tek kullanımlık olarak tasarlar. Herhangi bir aşınma ve yıpranma yaşamadıkları takdirde dikkatli bir şekilde yeniden kullanılabilirler. Ancak plastik şişeleri paslanmaz çelik gibi daha kalıcı çözümlerle değiştirmek hem sağlığınız hem de çevre için daha iyidir.